به گزارش خبرنگار نیلگون، امیرحسین تکیان، استاد گروه سیاستگذاری و اقتصاد سلامت، در نشست تخصصی “مدیریت تعارض منافع در سازمان غذا و دارو” گفت: تعارض منافع یک اصل انکار ناپذیر است، گاهی نگاه‌ها به این سمت است که تعارض منافع از بین برود، این موضوع عملی نیست بلکه تعارض منافع باید مدیریت شود. از ۷ سال قبل پژوهش اصلی و خط پژوهش من موضوع تعارض منافع است.
تکیان ادامه داد: ما باید تعارض منافع را مدیریت کنیم و اینکه رئیس سازمان سهامدار شرکتی باشد مشکلی ندارد. به شرطی که شفافیت برقرار باشد و مطبوعات به عنوان یک رکن اساسی، فعالیت کنند
وی اظهار داشت: تعارض منافع موقعیت خنثی است، می‌تواند به فساد تبدیل شود و می‌تواند به منافع تبدیل شود، باید تعارض منافع مدیریت شود.
استاد گروه سیاستگذاری و اقتصاد سلامت اذعان کرد: برخی تضاد منافع و تعارض منافع را اشتباه به کار می‌برند، این دو یکی نیستند. تضاد منافع موازی کاری است و اتفاقاً از لوازم حکمرانی خوب است.
تکیان خاطر نشان کرد: مهمترین مسئله ما آموزش است. ما برنامه‌ای برای آموزش مدیریت تعارض منافع در کشور نداریم. نظام حکمرانی باید نظام حکمرانی دارو را اصلاح کند تا تعارض منافع، مدیریت شود.
استاد گروه ساست‌گذاری و اقتصاد سلامت افزود: سازمان غذا و دارو با اولویت زیاد دارای تعارض منافع است. سازمان غذا و دارو اختیار زیادی دارد و بخشی از اختیارات آن قیمت‌گذاری و ارائه مجوز است، البته معتقدم اساسنامه آن باید اصلاح شود و نابالغ است.
وی مطرح کرد: در هیچ کشوری قیمت‌گذاری در حیطه اختیارات این سازمان نیست اما در کشور ما اینگونه نیست. این موضوع منجر به تعارض منافع می‌شود
تکیان بیان کرد: سازمان غذا و دارو مغایرت ساختاری دارد و التزامی به رعایت قوانین بین‌المللی ندارد، این سازمان با حاشیه سود دستوری و قیمت‌گذاری دستوری باعث می‌شود برخی شرکت‌ها به ورشکستگی برسند.
استاد گروه سیاستگذاری و اقتصاد سلامت اظهار داشت: حکمران خوب باید نهادسازی حکمرانی دارو را اصلاح کند، در خیلی از کشورها وظیفه نهاد دارویی کاهش پرداخت از جیب و ایمنی داروها است.
وی ادامه داد: همه رؤسای سازمان غذا و دارو و شرکت‌ها موافق حذف ارز هستند و شرکت‌ها باید در فضای رقابتی با بیمه وارد مذاکره شوند. راهکار این است که بیمه باید کارآمد شود، در همه دنیا بیمه تقویت می‌شود و بیمه حمایتگر مردم است، اما امروز بیمه‌های ما همراهی ندارند.
تکیان در پایان خاطر نشان کرد: سلامت باید در قلب سیاستگذاری باشد، آقای رئیس جمهور باید جمهور سلامت باشد تا شاهد موفقیت نظام سلامت در دولت چهاردهم باشیم.
دچار از ریخت افتادگی نهادی شده‌ایم
در ادامه فروزان‌فرد رئیس کمیسیون حکمرانی اتاق بازرگانی در نشست تخصصی “مدیریت تعارض منافع در سازمان غذا و دارو” گفت: یک نمونه از تضاد منافع موضوع کنترل کیفیت و تولید است، ما کنترل را تشدید می‌کنیم تا کیفیت افزایش یابد.
وی ادامه داد: امروز دچار از ریخت افتادگی نهادها هستیم و نهادهایی مانند بیمه و تأمین اجتماعی و…. کارکرد خود را ندارد و نمی‌تواند از بیماران حفاظت کند و از مسیر خود دور شده است.
رئیس کمیسیون حکمرانی اتاق بازرگانی اظهار داشت: امروز وظایفی به غذا و دارو واگذار شده که کارکرد نهادی خود را از دست داده است. ما باید به نهادها نگاه دوباره داشته باشیم و وضعیت آن‌ها را بازسازی کنیم، نباید به دنبال بزرگ‌تر کردن دولت باشیم.
فروزان‌فرد در پایان خاطر نشان کرد: شماره یک از هم پاشیدگی نهادی، سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان است. واقعیت‌ها تعیین می‌کند که آیا استنکاف راه حل مدیریت تعارض منافع است یا خیر.
نمی‌توانیم شکل و شمایل سازمان‌ها را اصلاح کنیم
محمود نجفی عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران در در ادامه گفت: یکی از مصیبت‌های تاریخی عظیمی در کشور داریم این است که نمی‌توانیم شکل و شمایل سازمان‌ها را اصلاح کنیم، طرح ژنریک ضرورت بود و بعد انقلاب اجرایی شد اما هرچه تلاش کردیم دیگر نتوانستیم آن را اصلاح کنیم.
وی افزود: وزارت بهداشت ما یونیک است، در این وزارتخانه شاهد دعوای وزارت علوم و بهداری سابق بودیم که قرار بود پزشکان خارجی جایگزین پزشکان داخلی شوند و در نتیجه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد.
نجفی عرب: اصل این موضوعات منجر به بروز تعارض منافع می‌شود، پزشک یا داروساز که در رأس حکمرانی این سازمان می‌نشیند باعث تعارض منافع می‌شود.
وی افزود: ما اگر بخواهیم به موضوع تعارض منافع بپردازیم باید زیرساخت کشور را مدیریت و اصلاح کنیم. چطور ممکن است وزارتخانه هم تولید کننده باشد، هم کنترل گر باشد و نظارت داشته باشد و قیمت‌گذاری کند، این موضوع نشدنی است. امضاهای طلایی تا از سیستم حکمرانی از بین نرود مدیریت تعارض منافع امکانپذیر نیست. در حوزه انرژی هم شاهد تعارض منافع داریم، امروز کسری برق داریم که این موضوع به دلیل حکمرانی نامطلوب وزارت نیرو است.
وی افزود: باید در این حوزه اقدام عملی و جدی انجام داد امروز معاونان وزارت بهداشت حتی نمی‌دانند تعارض منافع چیست! و آنچه مجلس در این خصوص تعریف کرده است ۴ برگه کاغذ است!
لزوم اصلاً ساختار وزارت بهداشت
محمد عبده زاده، رئیس سندیکای تولید دارو در ادامه گفت: اگر بخواهیم به عنوان یک ذی نفع وزارت بهداشت صحبت کنم، ابتدا باید ببینیم در وزارت بهداشت چه ساختاری داریم و چه فردی با چه ویژگی‌هایی برای این ساختار نیاز داریم. ما یک رگولاتور داریم که به دلیل وظایف متعدد، اولویت‌های خود را فراموش کرده است. مثلاً یک زمانی به دلیل اینکه ساختار سنگین شده است مجبور است از هزینه‌های دیگر جبران هزینه‌های سازمانی را کند. قیمت‌گذاری، صرفه جویی ارزی، واردات دارو، رئیس شورای عالی بیمه، خرید کالا به عنوان دانشگاه علوم پزشکی اینها همه وظایف وزارت بهداشت است که در ساختار خودش شاهد تعارض منافع و مشکلات است.
وی افزود: رئیس سازمان غذا و دارو باید به حوزه اقتصاد اشراف داشته باشد، قوانین را بشناسد و مگر می‌شود که کار اقتصادی نکرده باشد! این موضوع امکانپذیر نیست بحث تعارض منافع نباید منجر به تخریب شود. امروز ساختاری اداری در وزارت بهداشت و غذا و دارو داریم که باید اصلاح شود و باید ساختار سازمان از فضای اقتصادی وبازرگانی فاصله بگیرد. امروز نمی‌توان گفت که شخصی را به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو انتخاب کنیم که در هیچ جایی مشغول به فعالیت نباشد، این موضوع امکانپذیر نیست بلکه باید ساختار را اصلاح کنیم و تعارض منافع را مدیریت کنیم.
تعارض منافع مشکل حوزه حکمرانی ما هست
در ادامه نشست، مهدی مختاری، پژوهشگر حوزه سیاستگذاری سلامت با تاکید بر اینکه هرآنچه در این نشست بیان می‌کنم، موضع شخصی است و نه سازمانی گفت: سال ۹۶ کار پژوهشی در این حوزه انجام شد، و باید گفت که همه جا تعارض منافع وجود دارد. در مورد تعارض منافع باید گفت حل این مشکل نیازمند رعایت دو نکته است، اول این که تعارض منافع، اجتماعی شده است و باید با سازوکار اجتماعی حل و فصل شود. نباید ما با سازوکار گذشته و عقب ماندگی به این موضوع نگاه کنیم.
وی افزود: باید این موضوع با مشارکت همه بازیگران اصلاح شود. تعارض منافع مشکل حوزه حکمرانی ما هست و فقط به بحث دارو و سازمان غذاودارو ختم نمی‌شود. اگر قانونی وجود داشت که همه رعایت می‌کردند و حوزه دارو فقط رعایت نمی‌کرد می‌شد به آن خرده گرفت. برای حل مشکلات تعارض منافع نباید سرمایه آن حوزه را نابود کرد. اگر بخواهیم تعارض منافع را حل کنیم باید از اقدامات تخریبی پرهیز کنیم و نباید نگاه ما تک بعدی باشد. تعارض منافع اساساً مشکل پیچیده است، و وقتی اسم آن می‌آید سیاستگذار باید برنامه درستی برای حل این مسئله داشته باشد.
تعارض منافع باید تبدیل به قانون شود
احمد آتش، رئیس کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران گفت: تعارض منافع باید تبدیل به قانون شود، قانون یا لایحه و طرح مدیریت تعارض منافع به دلیل تعارض منافع مسکوت مانده است! امروز چیزی به عنوان قانون تعارض منافع در کشور نداریم که ضوابط آن را تعریف کند و امروز یک طرح و لایحه در مجلس داریم.
وی گفت: موضوع تصویب قانون تعارض منافع پیگیری شود تا افراد تکلیف خود را بدانند و در این قانون موضوعات که منجر به فساد می‌شود نیز مشخص شود. رفع تعارض منافع عبارت درستی نیست، تعارض منافع در حکمرانی خوب، در دوران مسؤولیت اشخاص، انکار ناپذیر باشد. اینکه تعارض منافع را کلاً قطع کنیم باعث می‌شود خود را از خدمات افراد محروم کنیم.
از تجربه‌های بین المللی بهره بگیریم
عباس کبریایی زاده، رئیس فدراسیون اقتصاد سلامت گفت: علم مدیریت به وسیله کشورهای غربی ساماندهی شد، امروز گفته می‌شود مدیریت به معنای استفاده بهینه از منابع است. بنابراین بهتر است به مفاهیم بین المللی ارجاع کنیم
وی گفت: آنچه امروز در حوزه سلامت از آن صحبت می‌شود توسط سازمان جهانی بهداشت به رویه و توصیه تبدیل شده است و باید برای مدیریت تعارض منافع به آن مراجعه کرد. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است حکمرانی خوب باید در بستر بدون فساد ایجاد شود، حکمرانی سلامت وقتی می‌تواند کارآمد باشد که نظام اجتماعی، سیاسی و فناوری آن کارآمد باشد. وقتی دولت اعلام می‌کند به دستگاهی ارز نمی‌دهد و اجازه کار کیفی هم نمی‌دهد یعنی فاتحه پیشرفت را خوانده است.
وی افزود: ما دچار چولگی حکمرانی شده ایم که در کل، نظام سلامت گریبان ما را گرفته است امروز ادبیات علمی شکل گرفت و امیدوارم این موضوع استمرار پیدا کند. ما تا حد زیادی این لوکوموتیو را هل دادیم، انتقادی که در این نشست شد مبنی بر اینکه بی توجهی به حوزه تجهیزات پزشکی شده، درست یود. امروز حوزه غذا هم رها شده است و خیلی از حوزه‌هایی که از دارو تأثیر گذار تر هستند رها شده‌اند.
